Muhabir: Kaç yaşındasınız?
Yaşlı adam: 96 olacağım.
Muhabir: İnsanlara nasıl bir hayat tavsiyesi vermek istersiniz?
Yaşlı adam: Ben geriye gitmeyi sevmem. Çünkü geçmişle ilgili yapabileceğin bir şey yoktur. Şunu söyleyeceğim; olduğun yeri kabullen. İlerle ve anın içinde olmaya çalış. Sahip oldukların için minnet duy. Merhametli ol ve olanı kabullen. Eğer değiştirebiliyorsan, tamam. Ama bazı şeyler vardır kabullenmen gerekir. Onları değiştiremezsin. Eğer değiştiremiyorsan bırak gitsin.

Sana değer veren insan, kendini asla seni kaybedecek duruma sokmaz.

Yapay zeka yorumu:

Bu söz, sağlıklı bir ilişkinin temel taşlarından biri olan saygı ve değerin önemini vurguluyor. Bir kişi, gerçekten değer verdiği birini kaybetme riskini göze almaz; bu, duygusal bağların korunması için çaba göstermeyi ve karşılıklı güven inşa etmeyi gerektirir. Değer verilen kişiyle açık iletişim kurmak, sadakat göstermek ve karşılıklı anlayışa dayalı bir ilişki sürdürmek, bu değerin göstergeleridir. Değer veren kişi, ilişkide sorunlar ortaya çıktığında bunları çözmek için çaba gösterir ve karşı tarafın hislerini dikkate alır. Bu söz, ilişkilerde güven ve istikrarın önemine dikkat çeker.

BİLGE KAĞAN YAZITI - BİLİNEN EN ESKİ TÜRK ANAYASASI - (İslamiyet kabulünden önce)

Kaynak: Bilge kağan yazıtı, Orhun ırmağı yakınları, Moğolistan

• Tengri tektir.
• Her kim ki Tengri'den kut almak dilerse, başkasına yakarmasın.
• Bir İl, bir Kağan, bir Tengri
• Bir kına iki kılıç girmez. Bir hatun iki er alamaz ve bir budunda iki töre olmaz. Töre tektir. Töre kesin ve keskindir. Kim ki töreye uya kutlanır. Kim ki töreye kıya katlanır.
• Kimse töreden üstün değildir. Dirlik ve birlik için töre budur.
• Bir çoban sürüsünden , bir er ailesinden, bir Kağan budunundan sorulur.
• Her er eşine, atına, pusatına sahip çıkacak.
• Ana babaya ve ataya tazim durulacak.
• Hısımına sarılacak, komşusunu gözetecek.
• Er kişi yalan söylemeyecek.
• Mal çalan, mülk çalan misliyle ödeyecek. Hesabı ya malıyla ya canıyla sorulacak.
• Kim bir ırza musallat olursa, canından olacak
• Her kim olursa olsun haksız, aldatıcı iş tutarsa hesabı hemen sorulacak
• Cenkten beri duran ya da kaçan tamuya(cehennem) uçacak
• Aman diliyene kılıç üşürülmeyecek, sığınana arka dönülmeyecek.
• Başkaldıranın başı alınacak, hak isteyenin hakkı verilecek
• Kimse kimseye üstünlük taslamayacak. Ne ak etin karadan, ne karanın kızıldan, ne kızılın sarıdan farkı olmayacak.
• Kin ve gururdan uzak olunacak.
• Mazluma merhamet, zalime azap duyulacak.
• Zayıfa, yaralıya, çocuğa ve kadına el kaldırılmayacak
• Kızı isteyen Kağan da olsa bey de olsa kız istediğine verilecek.
• Gereksiz yere ağaç kesmeyeceksin, suyu kirletmeyeceksin.
• Bilmeyip de bildim demeyeceksin, bilene danışacaksın.
• Bugünün işini yarına bırakmayacaksın
• Kusur görmeyecek, kusur aramayacaksın.
• Güçlüyken affet, zayıfken sabret.
• Yazgına asi olma.
• Yaptığın iyiliği unut, yapılan iyiliği unutma
• Herkes adaletle iş görecek
• Her ne edersen et, yargılanacağını her daim akılda tut.
• Milletine yaban kalma. İpeğin iyisine, sözün güzeline kanma, onlara boyanma.
• Kağan odur ki adaleti üstün tutsun, töreyi yaşatsın. Töre yok olursa İl yok olur. İl olmazsa budun kul olur.
• Ey Türk Oğuz beyleri, ey milletim işitin.

Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe senin ilini ve töreni kim bozabilir.

Yapay zeka yorumu:

Bu metin, Türk kültürünün ve töresinin temel prensiplerini ve değerlerini ifade eden bir manifestodur. İşte bazı ana temalar ve yorumlar:

1. Monoteizm ve Tengri İnancı: "Tengri tektir" ifadesi, Türklerin eski inanç sisteminde gökyüzü tanrısı Tengri'nin yüceliğini ve tekliğini vurgular. Tengri, yüce bir güç ve ilahi otorite olarak kabul edilir ve başkasına yakarmamak gerektiği belirtilir.

2. Birlik ve Düzen: "Bir İl, bir Kağan, bir Tengri" ifadesi, toplumun birliğini ve düzenini korumanın önemini vurgular. Aynı şekilde, bir toplumda iki farklı törenin (hukukun) olmaması gerektiği, tek bir düzenin ve adalet sisteminin herkes için geçerli olması gerektiği belirtilir.

3. Sorumluluk ve Adalet: Metin, her bireyin toplum içinde belirli sorumlulukları olduğunu vurgular: Çoban sürüsünden, er ailesinden, Kağan ise budunundan sorumludur. Aynı zamanda adaletin her birey için eşit bir şekilde uygulanması gerektiği belirtilir; suçların cezasız kalmayacağı, haksız işlerin hemen cezalandırılacağı ifade edilir.

4. Ahlaki Değerler ve Davranış Kuralları: Metin, dürüstlük, sadakat, merhamet, eşitlik gibi ahlaki değerlere vurgu yapar. Yalan söylememek, hırsızlık yapmamak, zayıfı ve muhtaç olanı korumak, kadına ve çocuğa saygı göstermek gibi kurallar belirtilir. Aynı zamanda, haksızlığa karşı durmanın ve adaletin sağlanmasının önemi vurgulanır.

5. Çevreye ve Doğaya Saygı: Ağaç kesmemek ve suyu kirletmemek gibi ifadeler, doğaya ve çevreye saygı gösterilmesi gerektiğini belirtir. Bu, Türk kültüründe doğaya olan saygının önemli bir parçasıdır.

6. Bilgi ve Danışma: Bilmediğini bilmek ve bilene danışmak, bilgiye ve öğrenmeye verilen önemi gösterir. Bu, bilgiye erişmenin ve doğruyu aramanın önemini vurgular.

Bu metin, Türklerin tarih boyunca kültürel ve sosyal düzenini belirleyen değerler ve ilkeler hakkında derin bir bilgi sunar. Töre, bir toplumun kimliğini ve birliğini koruyan temel unsurlardan biridir ve bu metin, bu değerleri ve ilkeleri yaşatmanın önemini vurgular.

Sen iyi bir insansın. O yüzden seni çok öldürmüşler.

Yapay zeka yorumu:

Bu söz, iyi niyetli ve dürüst insanların zaman zaman toplumda veya sosyal çevrelerde çeşitli zorluklarla karşılaşabileceğini ifade ediyor. "Seni çok öldürmüşler" ifadesi, mecazi anlamda, bu tür insanların bazen manipülasyon, yanlış anlama veya haksız eleştirilere maruz kaldığını ima eder. İyi bir insan olmak, herkesin beklentilerini karşılamadığı veya belirli çıkar gruplarının çıkarlarına hizmet etmediği için eleştirilere ve saldırılara açık hale gelebilir.

Bu tür zorluklara rağmen, kendi değerlerine ve inançlarına sadık kalmak, uzun vadede kişisel bütünlüğü korumanın ve gerçek anlamda huzuru bulmanın yoludur. Bu söz, bu tür durumlarla karşılaşan iyi niyetli insanlara güç ve sabır aşılamayı amaçlıyor olabilir.

Dört doğal sığınak vardır: sessizlik, yalnızlık, dinginlik ve sadelik.

Yapay zeka yorumu:

Bu söz, huzur ve denge arayışında olanlar için dört temel içsel sığınağı vurguluyor:

1. Sessizlik: Zihni ve ruhu dinlendirmek için sessizlik önemlidir. Günlük hayatın gürültüsü ve karmaşasından uzaklaşarak, içsel huzuru bulmak ve kendimizle bağlantı kurmak mümkün olur.

2. Yalnızlık: Bazen yalnızlık, derinlemesine düşünme ve kendini tanıma fırsatı sunar. Yalnız zaman geçirmek, kişisel farkındalığı artırabilir ve duygusal yenilenmeye katkıda bulunur.

3. Dinginlik: Zihinsel ve duygusal sükûnet, içsel bir denge sağlar. Dinginlik, stresten arınma ve zihinsel berraklık elde etme yolunda önemli bir unsurdur.

4. Sadelik: Sade bir yaşam, gereksiz karmaşalardan arınarak, temel değerlere ve önemli olanlara odaklanmayı sağlar. Sadelik, içsel huzuru ve tatmini artırabilir.

Bu dört unsur, modern yaşamın karmaşasında kaybolmuş olan içsel dengeyi ve huzuru yeniden bulmaya yardımcı olabilir.

Mutlu olduğunda dahi erdemli ol. Çünkü bir insanın sevinci diğerine dert olabilir.

Yapay zeka yorumu:

Bu söz, kişisel mutluluğun başkalarının durumları veya duyguları üzerinde hassasiyetle ele alınması gerektiğini ifade ediyor. Kendi mutluluğunuzu kutlamak doğal ve önemli olsa da, başkalarının o anki duygusal durumu veya yaşadığı zorluklar göz önünde bulundurulmalıdır. Bir kişinin sevinci, başka bir kişi için kendi yaşamındaki eksiklikleri veya acıları hatırlatıcı olabilir. Bu, empati ve duyarlılık gerektiren bir durumdur; mutlu olduğumuz anlarda bile, başkalarının hislerini anlamak ve saygı göstermek önemlidir. Erdemli olmak, kendi mutluluğumuzu başkalarına zarar vermeden yaşamayı ve onlara karşı duyarlı olmayı içerir.

Bazen birinin seni anlaması sevmesinden daha değerlidir.

Yapay zeka yorumu:

Bu söz, anlamanın ve empati kurmanın ilişkilerdeki önemini vurguluyor. Birisi tarafından anlaşılmak, duygusal bir bağ ve derin bir bağlantı hissi sağlar. Sevgi, bazen yüzeysel ya da yalnızca belirli bir duruma veya zamana özgü olabilir, ancak anlamak, kişinin iç dünyasına, hislerine ve düşüncelerine yönelik derin bir anlayış gerektirir. Anlaşılmak, karşılıklı güveni, saygıyı ve samimiyeti artırır, bu da ilişkilerin daha sağlam ve kalıcı olmasını sağlar. Bu yüzden, birisi tarafından gerçekten anlaşılmak, saf sevgi ifadesinden bile daha kıymetli ve anlamlı olabilir.

Ben kötüden korkmam ama iyiyi iyi oynayan insanlardan çok korkarım.

Yapay zeka yorumu:

Bu söz, görünüşte iyi niyetli görünen ama aslında sahte veya manipülatif olan insanlara karşı duyulan bir temkinliliği ifade ediyor. Kötü niyetli kişiler genellikle daha kolay tanınabilir, çünkü davranışları veya niyetleri açıkça ortadadır. Ancak, iyi görünmeye çalışan ama aslında çıkarcı ya da ikiyüzlü olan kişiler daha tehlikeli olabilir. Bu tür insanlar, güveni suistimal edebilir ve zarar verici davranışlarını gizleyebilirler. Bu söz, yüzeydeki görünüşe aldanmadan, insanları ve niyetlerini daha derinlemesine anlamanın önemine dikkat çekiyor.

Bazı kimseler sizden hiçbir zaman hoşlanmayacak. Çünkü sizin ruhunuz onların şeytanlarını rahatsiz eder.

Yapay zeka yorumu:

Bu söz, bazı insanların sizin varlığınızdan rahatsız olmasının, sizin kişiliğinizin ve değerlerinizin onların içsel çatışmalarını veya kusurlarını açığa çıkarmasından kaynaklanabileceğini ifade ediyor. Bu, genellikle kişinin dürüstlüğü, samimiyeti veya pozitif enerjisi ile örtüşmeyen değer yargıları veya davranışları olan bireylerle karşılaşması durumunda ortaya çıkar. Başkalarının olumsuz tepkileri, sizin yanlış bir şey yaptığınız anlamına gelmez; bu, onların kendi iç dünyalarındaki sorunlarla başa çıkma biçimlerinin bir yansıması olabilir. Kendiniz olmaktan ve kendi değerlerinizi korumaktan vazgeçmemek, bu tür durumlarda önemli bir duruştur.